Kookpunt op de berg ligt lager – Bij een ‘eenvoudige’ technische uitleg van onze trainer kreeg ik de waarschuwing of ik ter plaatse niet zou vergeten om de temperatuur instellingen van de chocomachine aan te passen, anders zou het water spontaan gaan koken op grote hoogte.
- Ineens viel het kwartje, want blijkbaar ligt het kookpunt op grotere hoogte lager, door de ijle lucht met lagere luchtdruk.
- Water kookt dus op een lagere temperatuur, maar dit betekent niet dat je eitje eerder gekookt is in de bergen.
- Het stollen van het ei is afhankelijk van de temperatuur en niet of het water kookt.
Hierdoor duurt het koken van een ei langer dan normaal. Zo zegt men dat het koken van een ei op 3000 meter ongeveer 20 minuten duurt. De bereidingstijd op de pastaverpakking kun je op 3000 meter dus ook wel negeren.
Volledig antwoord bekijken
Contents
Hoe lang moeten eieren koken in de bergen?
Column | Koken op grote hoogte “Reeds op de lagere school werd mij van alles wijsgemaakt over de gevolgen van het hoogteverschil tussen Nederland en bijvoorbeeld de Alpen, met als voorbeeld dat hoog in de bergen je eitje eerder kookte dan bij ons. Niets blijkt echter minder waar.
Een ei is in mijn woonplaats (vijf meter onder de zeespiegel) na 1 minuut koken op de grens van zacht en hard en na 1,5 minuut loeihard. In de bergen op 1.250 m hoogte is een ei na 4 minuten koken nog behoorlijk zacht en toont het pas na 5 minuten hardheidsverschijnselen.” Aldus een e-mail van lezer Herman van ‘t H.
uit april 2010 die nog onbeschadigd in de inbox werd aangetroffen. Van ‘t H. voegde eraan toe dat hij de eieren met ‘koud’ water opzette en pas begon met zijn tijdwaarneming als de eerste kookborrel verscheen. Op welk kooktoestel de eieren werden opgewarmd, hoe koud het koude kookwater aanvankelijk was bleef onvermeld.
Daardoor kan hier niet onweerlegbaar worden aangetoond dat het bergeffect door hem groter wordt voorgesteld dan het in werkelijkheid is. Maar een bergeffect ìs er, het is geen verzinsel zoals Van ‘t H. kennelijk vermoedt. Alles klopt – wonder en is gheen wonder: water komt in het hooggebergte eerder aan de kook dan op de begane grond en toch duurt het langer voordat daarin een ei hard wordt.
De verklaring is simpel: het water raakt bij verminderde omgevingsdruk al bij tamelijk lage temperatuur aan de kook. Niet bij 100 graden Celsius maar op, bijvoorbeeld, 3.000 meter al bij 90 graden. En op 6.000 meter bij 79,1 graad. Op de door Van ‘t H. vermelde 1.250 meter is het 95,9 °C zodat moet worden aangenomen dat hij daar met uitzonderlijk koud water aan de gang ging (wat best zou kunnen) of een kooktoestel gebruikte dat minder presteerde dan het toestel thuis, op vijf meter beneden de zeespiegel.
- Soit. Binnen bepaalde grenzen bestaat een nagenoeg lineair verband tussen de hoogte boven zeeniveau en het kookpunt van water en dat is al heel erg lang bekend.
- Zo iemand als de Noorse poolreiziger Roald Amundsen maakte er op aanraden van fysici gebruik van om de hoogte te meten.
- Toen hij in 1911 op Antarctica arriveerde bestond een van zijn belangrijkste instrumenten uit een hypsometer, een handzaam toestel (zie wikipedia) waarin water met spiritus aan de kook wordt gebracht.
In het water hangt een secure thermometer voor het meten van het bereikte kookpunt. Vandaar gaat het via een tabel naar druk of hoogte. Vreemd is dat de Britten en Zwitsers die na 1920 de Mount Everest bestormden maar niet begrepen dat het aan het verlaagde kookpunt lag dat hun rijst en linzen, of wat aten ze, boven de 6.000 meter niet gaar wilden worden.
De kwestie komt aan de orde in The Geographical Journal van juni 1954. Daar worden de wetenschappelijke aspecten van de 1953-expeditie naar Mount Everest besproken (die van Hillary en Tenzing). Voor het eerst waren pressure cookers gebruikt omdat het kookpunt van water op 20.000 voet immers maar 176 °F was.
‘It is a curious fact that mountaineers have only recently come to accept pressure cookers as an indispensable part of their equipment.’ In die pressure cooker steeg het kookpunt gelijk tot 120 graden. Zo zijn we bij de snelkookpan beland die hier op het plaatje staat.
De eerlijkheid gebied te zeggen dat de AW-redactie al had besloten om in wezen en werking van de cooker te duiken du moment dat die werd ingezet in Boston. Wij hier in Europa hebben heel wat zwaardere aanslagen achter de rug dan die van Boston, denk aan de kneedbommen van de OAS, de stationsaanslag in Bologna en de treinexplosie van Madrid, maar daar zijn nooit pressure cookers bij gebruikt.
Een butagastank, een brandblusapparaat soms, maar geen snelkookpan. Ook hadden wij het niet over ‘massavernietiging’ en hoonden we niet op het ingezette wapen als een ‘crude device’. Die snelkookpan – wat zou het speciale voordeel zijn? De pan is niet versplinterd, zoals uit foto’s van de restanten blijkt.
Dat zal menig huisvrouw deugd gedaan hebben. Anderzijds werkten overdrukbeveiliging en smeltzekering niet zoals beoogd, daarvoor kwam de klap te snel. Het blijft oppassen met de pannen. Het voordeel zat ‘m ongetwijfeld in draagbaarheid en verkrijgbaarheid – niets bijzonders. En vast staat dat er een speciale noodzaak was om de gebruikte springstof te omsluiten.
De stof bestond uit buskruit dat uit doodgewoon vuurwerk was bijeengeschraapt. (Het advies van de Al Qaeda-directie om luciferskoppen te vermalen en met suiker te mengen was genegeerd.) In kleine, losse hoeveelheden komt buskruit, anders dan moderne high explosives, zonder ‘confinement’ niet gauw tot een brisante explosie, eerder brandt het uit of deflagreert het.
De snelkookpan was de weg naar de gewenste detonatie. Dat een effectief wapen is gebouwd blijkt uit de minimale glasschade die is ontstaan – die wordt vaak als maat gehanteerd voor de gebruikte hoeveelheid springstof. Zo bezien ligt het gebruik van snelkookpannen voor de dagelijkse terreur meer voor de hand dan het gebruik in de keuken.
Wie werkt er nog met een snelkookpan? Alleen de bonenliefhebber die droge bonen kookt. Het nadeel van de pan is immers dat je nooit eens halverwege kunt kijken hoe de vlag erbij hangt. Maar het voordeel is dat je aardappelen en groenten kunt stomen, roept een liefhebber.
- Je zet een centimeter water in de pan, legt aardappelen en groenten op het treefje en na een paar minuten is alles gaar.
- En geen smaakverlies! ‘t Is waar, maar de vraag is of je in een gewone pan die voorzien is van een treefje niet ook aardappels kunt stomen als je de deksel goed dicht houdt.
- Of zou het water in zo’n pan daarvoor te snel verdampen? De theorie zegt dat het niet uitmaakt, verdamping in een snelkookpan of een gewone pan mèt of zònder deksel, dat is hier al eens eerder gezegd.
Maar toen het afgelopen week nog eens geverifieerd werd bleek dat een pan mèt deksel veel sneller droog kookte dan een pan zonder. Van de ene paradox in de andere. Nieuwsbrief NRC Eten & Gezondheid De laatste inzichten over eten, de lekkerste recepten en slimme tips om gezond te leven Een versie van dit artikel verscheen ook in,
Volledig antwoord bekijken
Waarom moet een ei langer koken in de bergen?
Zoals je net geleerd hebt, is de atmosferische druk lager in de bergen. Het punt waarop de dampdruk gelijk is aan de atmosferische druk, heb je dus eerder bereikt. Met andere woorden: je doet er minder lang over om water te koken.
Volledig antwoord bekijken
Wat kookt sneller koud of warm water?
1. Hoe zit het: kookt koud water sneller of niet? – Om water te verwarmen is energie nodig. Hoe meer het water verwarmd moet worden, hoe meer dat is. De hoeveelheid energie die je toevoegt is de hele tijd ongeveer gelijk. Je gasfornuis gaat immers niet harder branden als je er een pan met koud water op zet.
Het duurt dus langer voordat koud water aan de kook is dan wanneer je met warm water begint. Je kunt het ook nog eenvoudiger uitleggen. Het koude water moet eerst opwarmen voordat het even warm is als het water dat uit je warme kraan komt. Dat kost tijd, en dus is koud water aan de kook brengen niet sneller.
Koud water kan het warme water niet inhalen.
Volledig antwoord bekijken
Wat gebeurt er als je elke dag een ei eet?
Factcheck: Mag ik elke dag een ei eten?
factcheck ei
We eten al eens graag een eitje bij het ontbijt, een eiersalade op de boterham of een ei als vleesvervanger bij een warme maaltijd. Maar zijn eieren wel zo goed voor ons? Wat is hun impact op onze cholesterol? We zoeken uit hoeveel eitjes je nu effectief mag eten.
- Eieren zijn rijk aan cholesterol.
- Vijftig jaar geleden dachten onderzoekers dat vooral een hoge inname van cholesterol via de voeding de hoeveelheid cholesterol in het bloed deed stijgen.
- Nu weten we dat vooral verzadigde vetzuren de boosdoeners zijn.
- Toch hebben eieren nog steeds een negatief imago.
- De hoeveelheid cholesterol die we via onze voeding opnemen, heeft maar een kleine invloed op het cholesterolniveau in het bloed.
Op basis van twee grote analyses van verschillende studies besluiten onderzoekers dat er geen verband is tussen de inname van eieren en de kans op hart- en vaatziekten en beroerte. Dagelijks een eitje eten zou volgens deze onderzoekers dus geen negatieve invloed hebben.
- Tenzij je gezondheidsproblemen hebt, zoals bijvoorbeeld diabetes of een hoge cholesterol die erfelijk is.
- Bij diabetespatiënten kan er wel een verband zijn tussen eieren eten en de kans op hart- en vaatziekten.
- Eieren zijn rijk aan cholesterol (ongeveer 200 mg per ei), maar ze zijn ook een goede en goedkope bron van eiwitten, B-vitaminen, vitamine A en D en mineralen zoals selenium, ijzer en zink.
Voor gezonde mensen kan een dagelijks eitje geen kwaad, het verhoogt de kans op hart- en vaatziekten niet. Hou er wel rekening mee dat in sommige voedingsmiddelen al eieren verwerkt zijn. Meer dan een ei per dag wordt niet aangeraden. Bij diabetespatiënten kan er wel een verband zijn tussen eieren eten en de kans op hart- en vaatziekten.
Of dat ook geldt voor mensen bij wie een hoog cholesterolgehalte in de familie zit, is niet duidelijk. Zij nemen meer cholesterol op uit de voeding, maar er is geen sluitend bewijs voor de invloed ervan op het cholesterolgehalte in hun bloed. Zolang er niet meer duidelijkheid is, eten zij het best niet meer dan drie eieren per week.
Eieren hebben een negatief imago, maar dat is niet nodig. Gezonde mensen mogen een ei per dag eten. Diabetespatiënten en mensen die te veel cholesterol in hun bloed hebben, beperken zich wel het best tot drie eieren per week. Hou er wel rekening mee dat de milieubelasting van eieren vergelijkbaar is met die van gevogelte.
Een eitje elke dag is dus niet zo duurzaam. Bron: De beslissing om een gastric bypass te laten uitvoeren, nam Katia Lambrechts (50) uit Reet niet over een nacht ijs. Ze liet zich eerst begeleiden in een obesitascentrum. Nu na de ingreep moet ze alert blijven. Air Up, een nieuwe generatie drinkbussen, verovert de speelplaatsen in België.
Via een geurpod op het mondstuk laten ze kinderen vergeten dat ze kraantjeswater drinken. Maar is het ook gezond? : Factcheck: Mag ik elke dag een ei eten?
Volledig antwoord bekijken
Hoe lang moet een ei koken in kokend water?
Hoe lang moet je een ei koken? – De kooktijd van een middelgroot ei, direct in kokend water is:
Zachtgekookt ei: 3 a 4 minuten Half zachtgekookt ei: 4 a 5 minuten Hardgekookt ei: 7 a 8 minuten
Doe je de eieren in koud water en verwarm je deze vervolgens. Tel dan vanaf het moment dat het water kookt 1 minuut minder als de tijd hierboven. Het ei is dan namelijk tijdens het verwarmen al iets gestold.
Volledig antwoord bekijken
Wat is het kookpunt van water op zeeniveau?
Onder normale omstandigheden is de luchtdruk op zeeniveau 1,0 bar en is het kookpunt van water bij deze luchtdruk 100 °C.
Volledig antwoord bekijken
Wat is het kookpunt van water op de Mount Everest?
Water koken in een stofzuiger Voor onderhoudende experimenten heb je niet per se een groot laboratorium nodig. Wil je aantonen dat water eerder kookt bij lager luchtdruk? Dan hoef je niet de Mont Blanc op. Je stofzuiger demonteren kan ook. In het Teylers Museum in Haarlem ligt een curieus stukje rots.
- Het topje van de Mont Blanc, in 1787 van de berg gehakt door de Zwitserse geoloog Horace Benedict de Saussure, aldus de beschrijving.
- Onzin natuurlijk – dat weten ze in het Teylers zelf ook wel.
- Op de top van de Mont Blanc ligt een dertig meter dik pak sneeuw en ijs en dat maakt het kwalijk stenen rapen.
De Saussure heeft gewoon ergens een steen opgeraapt en die voor goed geld aan het Teylers verpatst. De Zwitserse geoloog beklom de Mont Blanc uit wetenschappelijke belangstelling. Op de top deed hij verschillende metingen, onder meer met een barometer om zo de hoogte te kunnen bepalen.
- De luchtdruk is namelijk en (niet heel precieze) maat voor de hoogte: naarmate je stijgt, daalt de druk.
- Voor het meten van de luchtdruk heb je niet per se een barometer nodig, het kan ook met een pannetje kokend water.
- Bij lage druk kookt water namelijk eerder.
- In een gemiddeld wintersportdorpje kookt theewater al bij ongeveer 95ºC.
Op de top van de Mount Everest (8848 meter) ligt het kookpunt rond de 70 graden. Officieel daalt het kookpunt volgens de zogeheten Vergelijking van Antoinne: log P = A – B/(T+C), maar het bereik dat voor bergbeklimmers interessant is, kun je net zo goed beschrijven met T = 100 – (h * 0,0033): iedere meter daalt het kookpunt met 0,0033 graden.
Om water bij lage druk te laten koken hoef je niet de Mont Blanc op. Het kan ook met een doorzichtige beschuitbus, een stofzuiger met een paar oude hulpstukken en een theezeef. Zaag om te beginnen het uiteinde van een van de stofzuigerhulpstukken. Zet het afgezaagde eind op de deksel van de beschuitbus en trek er met potlood een cirkeltje omheen.
Let wel op dat je het afgezaagde einde op de bus zet en niet het uiteinde waar straks de stofzuiger in moet; stofzuigerhulpstukken kunnen bijna onzichtbaar taps toelopen. Als je het verkeerd doet, heb je strak een lek. Boor een gaatje binnen de potloodcirkel, haal daar een figuurzaag door en zaag – met voldoende marge aan de binnenkant – een cirkeltje uit.
- Daarna is het een kwestie van heel voorzichtig passen en meten en bijschuren totdat het plastic-buisje-dat-ooit-een-hulpstukwas min of meer klemvast in het gat past.
- Smeer om lekkage tegen te gaan langs de aansluiting tussen de deksel en het p.b.d.o.e.h.w.
- Binnen- en buitenkant!) een royale hoeveelheid kunststoflijm.
Om te voorkomen dat de inhoud van je lagedrukbus in de stofzuiger verdwijnt, kun je het zeefje van een theezeefje tegen de opening van de buis lijmen. De rest is eenvoudig: kook een glas water, zet dat in de bus, deksel erop, stofzuiger aan en kijk of het weer gaat koken.
Ja dus. De Saussure was de initiatiefnemer voor de eerste beklimming van de berg, een jaar voor zijn eigen tocht. Die eerste beklimming is door Aad den Doolaard geromantiseerd in De Grote Verwildering. Den Doolaard, zelf een fanatieke bergbeklimmer, raakte geïnspireerd toen hij in het voorjaar van 1930 als sjouwer werkte voor de film Stürme über dem Montblanc.
Over zijn belevenissen op de berg schreef hij datzelfde jaar Van camera, ski en propeller. Daarin beschrijft hij een toevallige ontmoeting met Leni, de beeldschone hoofdrolspeelster: “‘Wat een schat!’, zei ik midden op straat, de hoofdstraat van het schone dorp Chamonix.
- Ze draaide zich om, ze was het wel degelijk: Leni Meteen zag ik dat ze ogen had die glansden als een Waddenzee vlak na zonsondergang.” Diezelfde Leni werd later beroemd als cineaste.
- Zo maakte ze documentaires over de Olympische Spelen in Berlijn en de nazi-partijdagen in Neurenberg.
- Ja, die Leni inderdaad.
Auteur: Ernst Arbouw : Water koken in een stofzuiger
Volledig antwoord bekijken
